Dames en Heren, honderd jaar Rijksschool te Venlo.
We spraken af, dat we niet sentimenteel zouden worden, maar onwillekeurig gaan onze gedachten terug. We voelen ons verbonden met allen die in de afgelopen honderd jaar - vaak onder moeilijke materiële omstandigheden, en vaak ook ondanks krachtige tegenwerking, hun krachten hebben gegeven aan deze school.
We kunnen hen soms ook een beetje benijden - wat was de school waarin zij werkten overzichtelijk en hoe duidelijk was hun taak afgebakend.
In 1880, zegt uw gedenkboek, telde de school 56 leerlingen. Zulke aantallen trof men ook aan op andere Rijksscholen. We kunnen ons voorstellen, hoe klein de klassen, vooral in de hoogste leerjaren, waren. `
Ik vond daarvan ook nog een treffend bewijs in een oud notulenboek van een andere Rijksschool in Nederland.
Daar zaten in 1883 2 leerlingen in de vierde klas. Ze hadden blijkbaar allebei een hekel aan geestelijke inspanning, haalden het gehele jaar uitsluitend onvoldoende cijfers en konden derhalve aan het einde van de cursus niet worden bevorderd. De directeur merkt enigszins mismoedig op, dat er dus het volgend jaar geen vijfde klas zal zijn. Maar evenals tegenwoordig waren er ook toen docenten die een zonnige kijk op mens en wereld hadden. Immers: ik citeer "De heer Julius merkt op, dat het nog zo zeker niet is dat er geen vijfde klasse komt. 't Is toch mogelijk dat er een der leerlingen van de tegenwoordige vijfde klasse niet door zijn eindexamen komt en zich opnieuw voor deze klasse doet inschrijven".
We voelen ons met onze voorgangers verbonden, hoezeer ook de omstandigheden zijn veranderd. Het waren deftige heren - die collega's van ons uit de vorige eeuw. Je kunt het zien op die kostelijke oude foto's. Zeker, er zaten vreemde figuren tussen, uw leraar Péan, die hoewel hij nauwelijks Nederlands kon spreken er toch in slaagde met vrijwel iedereen ruzie te maken, stond niet alleen. Aan een  van de Rijkshogere-burgerscholen werkte als leraar in de vorige eeuw een Engelsman, wiens beheersing van het Nederlands eveneens gebrekkig was, maar die bij herhaling felle kritiek leverde op z'n collega Nederlands, omdat die, volgens hem, zo slecht grammatica-onderwijs gaf.
Ze hadden ook een heel ander taalgebruik. Dat bleek me onder meer uit het boekje dat is uitgegeven in 1930, toen deze school haar vijftig jarig bestaan als Rijksschool vierde. Dat boekje is van veel bescheidener omvang dan het Gedenkboek dat thans is verschenen - wij staan er materieel blijkbaar toch nog beter voor dan toen - en ademt in veel opzichten nog de geest van de negentiende eeuw.